• +90 212 255 02 55
  • info@jakaenerji.com

Transformatör Sargıları ve Testleri

Transformatör Sargıları ve Testleri

Transformatörler, üretim ile elde edilen elektrik enerjisinin frekansının değiştirilmeden, akım ve gerilim değerlerinin değişimini sağlayan elemanlardır. Bu değer değişimleri temel olarak sargılar ile yapılır. En basit şekilde biri primer diğeri ise sekonder sargı olarak isimlendirilen bu sargılar aralarındaki sarım oranına göre akım veya gerilim değerini arttırır ya da azaltır.

Transformatörün bağlantı grubuna göre sargılar; üçgen (D,d), yıldız (Y, y) ve zik-zak (Z, z) olmak üzere üçe ayrılır. IEC standartlarına göre yüksek gerilim sargıları büyük, alçak gerilim sargıları küçük harf ile gösterilir.

Transformatörün önemli parçası olan sargıların işlevini yerine getirmesi çok önem arz etmektedir. İşlevini yerine getirip getirmediğini test etmekte bu önemin getirdiği zorunluluklardandır. Genel adıyla sargı direnci testi olarak bilinen bu testler, sargı DC direnç (statik direnç) testi ve dinamik direnç testi olarak ikiye ayrılmaktadır.

1) Sargı DC Direnç (Statik Direnç) Testleri

Omik (R) ve endüktif () olmak üzere iki tip direnç gösteren AC sistem sargılarının empedansının (Z) ölçülmesinin çok yüksek AC gerilim gerektirmesinden ve ölçülen empedans değerlerinin çok büyük olmasıyla küçük değer değişikliklerini anlamanın zor olmasından kaynaklı olarak, DC gerilim ile test gerçekleştirilir.

Ölçümlerde dört uçlu bağlantı yöntemi kullanılır. Ölçülmek istenen sargının bir ucuna cihazın pozitif akım ve gerilim çıkışı, diğer ucuna ise negatif akım ve gerilim çıkışları bağlantısı yapılır. Yüksek doğru akımla beslenilen sargıların, iki gerilim ucu arasında okunan gerilim değerinin ölçülmesiyle direnç değeri ölçülmüş olur.

a. Yıldız Bağlı Nötr Ucu Dışarıya Çıkartılmış Sargıların DC Direnç Ölçümü (YN)

Bu tip transformatörlerde testler A-N, B-N, C-N şeklinde, faz-nötr arsında gerçekleştirilir. Ölçümler transformatörün en yüksek kademesinden başlamak üzere sırayla tüm kademeler için tekrarlanır. Ölçülen sargı direnç sonuçları sargı sıcaklığı ile kayıt altına alınır.

b. Yıldız Bağlı Nötr Ucu Dışarıya Çıkartılmamış Sargıların DC Direnç Ölçümü (Y)

Bu tip sargılara sahip olan transformatörlerde ise ölçümler A-B, B-C, A-C olacak şekilde, fazlar arası yapılır. Testler transformatörün en yüksek kademesinden başlamak üzere sırayla tüm kademeler için tekrarlanır. Ölçülen sargı direnç sonuçları ve sargı sıcaklığı kayıt altına alınır.

A-B, B-C, A-C ölçümleri eşit ise;

c. Üçgen Bağlı Transformatörlerin Sargıları DC Direnç Ölçümü (∆)

Üçgen bağlı transformatörlerin ölçümleri A-B, B-C, A-C olacak şekilde, fazlar arası yapılır. Testler transformatörün en yüksek kademesinden başlamak üzere sırayla tüm kademeler için tekrarlanır. Ölçülen sargı direnç sonuçları ve sargı sıcaklığı kayıt altına alınır.

A-B, B-C, A-C ölçümleri eşit ise;

2) Dinamik Direnç Testleri (Osilografik)

Yük altında kademe değiştiriciye sahip olan transformatörlerde kullanılan bu test yük altında kademe değiştiricinin davranışlarını inceleyip, analiz edip, anlamlandırmak için yapılır. Statik direnç testinden farkı, kademe değiştiricinin ölçüm anında test edilmesidir.

Bu test gerçekleştirilirken, kademenin değiştiği esnada test akımının zamanla nasıl değiştiğini akım-dalga grafiğine dökerek, akımın düşük olduğu yerde direncin yüksek olduğunu ve akımın yüksek olduğu yerde ise direncin düşük olduğunu görmemize olanak sağlar.

Testler bitirildiğinde benzer kademe değiştiriciye ait bir transformatörün dinamit direnç testi sonucu elde edilen grafik ile karşılaştırıldığında, kademe değiştiricinin sorunlarını tespit etmek mümkündür. Bunun yanında fazlar arası kıyaslama ile kontak teması tespiti yapılabilir.